Tijdens de vasten- en Paastijd doorlopen wij in de Protestantse Kerk van Aalst het verhaal van Het leven van Mozes. Elke week verschijnt een meditatie op de website. Zo gaan wij samen op reis vanuit de slavernij in Egypte, door de woestijn, naar het beloofde land.
Naar Exodus 8:1-11
Kikkers zijn vreemde wezens. Bij hun geboorte zijn het vissen, maar als volwassen dieren hebben ze vier poten. Het zijn dieren die zowel in het water als op het land leven. Ze worden net als mensen mannelijk en vrouwelijk geboren, maar tijdens hun leven kunnen ze van geslacht veranderen. Kikkers zijn dus echte gedaantewisselaars, ze staan op de grens van categoriën. Hierdoor zijn ze onbegrijpbaar. Hierdoor spelen kikkers een bijzondere rol in cultuur en verhalen. Kikkers komen tevoorschijn op de plaatsen waar de woorden en categorieën vervagen. Kikkers zijn niet dieren van het land, maar ook niet van het water. Het zijn geen vissen, maar ook geen reptielen. Ze zitten overal tussenin, waardoor de harde lijnen die wij gebruiken om de wereld te begrijpen niet langer van toepassing zijn.
In de Egyptische cultuur en mythologie speelden kikkers ook een belangrijke rol. Jaarlijks stroomde de Nijl over, waardoor het land bevrucht raakte. In dezelfde periode werden ook miljoenen kikkers geboren die leefden in en rond de Nijl. Hierdoor werd de kikker geassocieerd met vruchtbaarheid. Hun godin van de vruchtbaarheid heette Heket, en zij werd vaak afgebeeld als een kikker.
De kikker als grensfiguur tussen twee wereld heeft een positief en negatief element. Waar twee werelden samenkomen, daar kan nieuw leven ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan een man en een vrouw die samenkomen, daar kan nieuw leven uit geboren worden. Jezus zelf was op een bepaalde manier een figuur tussen twee werelden. Hij was God, maar werd mens. Hij woonde in de hemel, maar kwam naar de aarde. Daardoor bracht Hij ons nieuw leven.
Maar in het verhaal van Exodus 8 komt het negatieve element van de kikkers naar voren. Het is goed dat kikkers als symbolische grensfiguren tussen twee werelden bestaan, zolang ze op de juiste plaats aanwezig zijn. Kikkers hoorden in de Nijl thuis, maar nu vonden de Egyptenaren overal kikkers. Ze zaten in hun bed, hun tafel, hun kasten en voorraadschuren. Overal waar ze keken zagen ze kikkers. Dit kwam door de manier waarop ze leefden en met de Israëlieten omgingen. Ze hadden vaste waarheden over goed en kwaad losgelaten. Daardoor hadden ze niets meer om zich aan vast te houden. De grenzen vervaagden en de kikkers kwamen overal tevoorschijn.
Denk bijvoorbeeld aan het huwelijk. God heeft een man en vrouw aan elkaar gegeven om in trouw met elkaar te leven. Zolang de man en vrouw vasthouden aan deze liefde en trouw, blijven de grenzen duidelijk. Maar als één van hen deze belofte verbreekt, dan vervagen alle categorieën die ze gebruiken om hun relatie met elkaar te begrijpen. In de foto hiernaast ziet u een afbeelding van het huwelijksfeest van een Egyptische farao. De gasten werden bediend door naakte dienaressen die ervoor zorgden dat vooral de mannelijke gasten vermaakt werden. Dit soort afbeeldingen laten zien hoe de Egyptische manier van leven ervoor zorgt dat de grenzen van het huwelijk vervagen. Dan komen de kikkers in het bed tevoorschijn.
Zo was het met alle plaatsen waar kikkers tevoorschijn kwamen. Het onreine voedsel dat ze serveerden maakte dat er kikkers op tafel kwamen. De corrupte manier waarop ze hun bezit vergaarde maakte dat er kikkers in de voorraadschuur tevoorschijn kwamen. In alles wat ze deden lieten ze de leugen heersen ten dienste van hun eigen genot. Nu werd duidelijk dat dit op langer termijn niet werkt. Op een gegeven moment was de lijn tussen goed en kwaad, eerlijkheid en oneerlijkheid, waarheid en leugen zo vervaagd dat er niets meer is om aan vast te houden. Toen werden ze overspoelt door de kikkers.
De kikker zou een uitstekend symbool zijn voor het leven in de 21e eeuw. Er worden veel leugens verspreid en vaak is het erg lastig om te achterhalen wat nou werkelijk de waarheid is. Online kunnen wij immers altijd bewijs vinden dat ons gelijk geeft. Waarheden die wij tien jaar geleden allemaal erkenden worden nu op grote schaal in twijfel getrokken. Instituties waar wij voorheen op vertrouwden blijken nu vaak erg wankel. Overal zijn kikkers - alle categorieën en zekerheden vervagen. In deze omstandigheden is er maar één ding dat wij kunnen doen. Wij kunnen ons samen met Mozes richten tot God, en bidden of Hij ons leven wilt leiden. En vanuit dat gebed mogen wij standvastig in het leven staan en ons ver houden van die lasterlijke Egyptische tovenarij die de wereld nu zo in de war brengt. Vanuit dat gebed zal de wereld duidelijker worden en zullen de kikkers zeker sterven.
Comments